RYÐJA

(ryð, rudda, ruddr), v.

1) to clear, free (land) from trees (ryðja markir; hann ruddi lönd í Haukadal);

ryðja götu gegnum skóg, to clear, open a road through a forest;

2) to clear, empty;

ryðja búrit, to empty the pantry;

ryðja skip, to unload a ship;

ryðja höfn, to clear the harbour, leave the haven;

impers., hvernig skjótt ruddi samnaðinn, how the flock dispersed;

3) as a law term, to challenge;

ryðja kvið, dóm, to challenge neighbours, jurors, out of the kviðr, dómr;

4) with preps.:

ryðja e-u á e-t, to throw, toss upon (þeir ruddu viðinum á hurðina);

ryðja e-m í brott, to drive away, sweep off;

ryðja sér til ríkis, to clear the way to a kingdom, obtain it by conquest;

ryðja til e-s, to clear the way for a thing, prepare for (ok ruddu þeir til likgraptarins);

ryðja e-u upp, to tear up (þeir ruddu upp jörðu ok grjóti);

5) refl., ryðjast um, to clear one’s way, make great havoc.

* * *

ryð, ruddi, rutt, [this word has lost the initial h (qs. hryðja), being derived from hrjóða, denoting ‘to clear, rid of,’ cp. also hroði, hryðja, sweepings, offal; and is altogether different from rjóða = to redden; the h remains in hruðning, q. v.; see hrjóða; Engl. rid; Scot. red or redde; Dan. rydde.]

B. To clear; taka at ryðja mörkina ok brenna, ok byggja síðan … en er spurðisk til Ólafs at hann ryðr markir, kölluðu þeir hann Trételgju, Hkr. i. 55; hann ruddi lönd í Haukadal, Landn. 103; Önundr konungr lagði á þat kapp mikit ok kostnað at ryðja markir ok byggja eptir ruðin, Hkr. i. 45; sumir konungar ruddu marklönd stór ok bygðu þar, 48; þeir ruddu markir ok bygðu stór héruð, 137; sú bygð var mjök sundrlaus, bygð við vötn en rudd í skógum, Ó. H. 174; hann lét húsa ok r. Ekreyjar, Fms. x. 154; hér eptir ruddisk landit ok siðaðisl, Fb. i. 575; hann lét r. viða í skógum ok byggja, Landn. 68; r. götu gegnum skóg, Fb. i. 72; r. land fyrir sér, to clear it, N. G. L. i. 173; r. götu, to open a road, Eb. 46 new Ed.; r. veg, stíg, to clear the way, Fms. x. 15, Eg. 293:—ryðja sér til rúms, to make oneself room, Fms. viii. 93; þar sem ek gæta rutt mér til rúms ok kippt manni ór sæti, Fb. i. 136; r. sér til ríkis. to clear the way to a kingdom, conquer it, Fms. iv. 60; r. sér til landa, Glúm, (in a verse):—r. skip, to clear, unload a ship, Fs. 182, Gullþ. 55, Eg. 100, Nj. 10, Fb. i.496, ii. 229: ryðja búrit, to empty it, Háv. 41–43 new Ed.:—to strip, disable, in fighting, Eg. 123:—r. höfn, to clear the harbour, leave the haven, Fms. ix. 45; ryðja lögréttu, to clear the court of strangers, Grág. i. 7; munu halir allir heimstöð ryðja, to clear, make empty the homestead, Vsp.; Valhöll ryðja fyr vegnu fólki, to clear Valhalla, make it ready for receiving slain heroes, Em. 1:—with dat., ryðja e-u brott, to drive away, 544. 38, Fms. iv. 231; ryðja herklæðum af sér, to strip off one’s armour, El. 102, cp. Hkm. 4:—to heap, pile, þeir ruddu viðinum á hurðina, they blocked up the door, Gullþ. 60:—r. til e-s, to clear the way for a thing; at r. til þeirra atburða er Ólafr konungr verðr við staddr, Fms.ii. 89; ok mundi þat r. til landauðnar, Bs. i. 24; ok ruddu þeir til líkagraptarins við Sléttu-karla, Fbr. 58; Þorlákr biskup ruddi til þess á sínum dögum, at þá var settr ok ritaðr Kristinna-laga þáttr, Bs. i. 73; ok ryði hvárr-tveggi sín vitni til bókar, K. Á. 184:—impers., hvernig skjótt ruddi samnaðinn, how the flock dispersed, Ó. H. 220.

II. as a law term; ryðja kvið, dóm, or also ryðja mann ór kvið, dómi, to challenge a neighbour, juror, out of the kviðr or dómr, Grág. i. 7, 17, 34, 49, Nj. 110, 235; ef hann ryðr kvið at frændsemi, … hann skal ryðja við sjálfan sik at frændsemi ok at mægðum, skalat maðr ryðja við sjálfan sik at guðsifjum, hann skal r. við sóknar aðilja eða varnar, … ok er honum rett at r. þann upp, Grág. i. 50; sá er ór er ruddr, 31; þá er hann ruddi hann ór dómi, 31, and passim.

III. reflex., ryðjask um, to clear one’s way, make great havoc; Atli hleypr upp á skip at Rúti ok ryðsk um fast, Nj. 9, Fb. ii. 219; eu þeir ruddusk um ágæta vel, Fas. ii. 492; andask ómaginn, ok ryðsk svá til (it turns out) at ómaginn átti fé eptir, Grág. i. 224:—to throng, crowd, ryðjask að.